کار تسمه تایمینگ چیست؟

کار تسمه تایمینگ چیست؟

این تسمه که در قسمت داخلی، دارای دندانه های عرضی ( عاجدار) است، توسط پولی دندانه دار سر، میل لنگ به حرکت در آمده و عامل گردش پولی دندانه دار میل بادامک در قسمت سر سیلندر موتور میباشد. گردش میل بادامک نیز به نوبه خود باعث بالا و پایین رفتن سوپاپها در جایگاهشان در زمان معینی که نیاز است به محفظه احتراق موتور ،سوخت و هوا وارد شود و یا دود خارج گردد ، میشود. این زمان معین و مشخص را TIME میگویند . در خودروهای قدیمی از چرخ دنده و یا زنجیری شبیه به زنجیر دوچرخه ولی بصورت چند قلو برای گرداندن میل بادامک که کار آن باز و بسته نمودن سوپاپها میباشد، استفاده میشد. چرخ دنده و زنجیر باعث ازدیاد صدا و وزن در موتور خودرو میگردید. خودروهای جدید، برای افزایش قدرت و کاهش مصرف سوخت ،دارای موتور های با تراکم بالا میباشند و معمولا تاج پیستون ( سر پیستون) صاف است . در صورت خرابی دندانه ها و یا بریدن تسمه مذکور ، میل بادامک اصطلاحا از تایم افتاده و سوپاپهایی که نابهنگام باز شده و پایین آمده اند با سطح بالای پیستون برخورد می نمایند. و عاملی برای خرابی پیستون وکج شدن سوپاپها و یا خرابی سیلندر و سرسیلندر و شاتونها خواهد شد در این وضعیت موتور خاموش شده و تا تعمیر کلی و نصب تسمه جدید روشن نمیشود. ضمنا تا رفع مشکل باید از استارت زدن بیهوده موتور ، برای جلوگیری از آسیب بیشتر پرهیز کرد .عواملی که باعث کوتاه شدن عمر و یا پارگی تسمه و یا کنده شدن دندانه های آن و نهایتا باعث خارج از تایم شدن موتور قبل از موعد مشخص شده میگردند عبارتند از :  
1- استفاده ی زیاد از دورهای بالای موتور بخصوص در دورهای بیش از 4000 دور در دقیقه و انجام شتابگیری ناگهانی مثبت TAKE OFF و یا کاهش شتاب ناگهانی منفی با استفاده از موتور .
2- عدم استفاده از دنده متناسب با قدرت و سرعت خودرو، اصطلاحا دنده مرده در سربالائی ها و یا هنگام عبور از موانع ، باعث فشار نا متعارف بر روی سوپاپهای موتور و در نتیجه مقاومت میل بادامک برای گردش روان توسط این تسمه میگردد.
3- خرابی بلبرینگ هرزگرد تسمه سفت کن و گیرپاژ آن ،باعث پارگی و کشیدگی یا رد کردن و بریدن دندانه ی تسمه خواهد شد. معمولا کار کرد زیاد و یا سفت بودن زیاد تسمه عامل خرابی هرزگرد میباشد،
تسمه باید بین 2 الی 3 میلیمتر قابل انعطاف باشد. و با دستگاه مخصوص سفتی آن تنظیم شود.
4- نصب تسمه نامرغوب و تقلبی که توان تحمل فشار و کار زیاد را ندارد. ( تسمه نو در سطح بیرونی و داخلی بر اثر تا کردن برای آزمایش نبایستی ترک و شستگی دیده شود . و یا الیافی از آن در حال جدا شدن باشد و یا حتی یکی از دندانه های آن مشکل داشته باشد. تسمه هایی که بشکل تا خورده نگهداری شده اند و یا اشیاء دیگری روی آنها گذاشته شده اند . دچار مشکل خواهند شد.)
5- روغن ریزی سر میل لنگ و چرب شدن تسمه تایم
6- عدم استفاده از خودرو بمدت طولانی
آسیبهای ناشی از بریدن و یا رد کردن و یا جدا شدن دندانه های تسمه تایم :
در خودروهایی که دارای موتور پژو نوع XU7JP/L3 1800 سی سی میباشند اگر موتور روشن باشد یا خودرو در حال حرکت باشد و تسمه تایمینگ که عامل گردش میل بادامک و در نهایت پائین بردن سوپاپها میشود یک عاج( دنده) رد کند یا پاره شود و راننده سریعا ، دنده خودرو را در وضعیت دنده خلاص قرار ندهد چون کماکان میل لنگ موتور در حال گردش بر اثر حرکت چرخها میباشد باعث بالا آمدن پیستون میگردد ؛ در این وضعیت سر پیستون به ته سوپاپهایی که پائین مانده اند، برخورد میکند و موجب آسیب به سوپاپ و پیستون و یا سایر اجزاء موتور خواهد شد. بنابراین تعویض بموقع تسمه تایم، باعث جلوگیری از آسیب به موتور خودرو میگردد. هنگام تهیه تسمه ی نو، به جنس آن از نظر مرغوب بودن و استحکام دندانه ها، به علت حساسیت ، حتما توجه کنید و نگذارید مکانیک نوع نامرغوب را نصب نماید .

زمان تعویض تسمه تایم :

زمان تعویض این تسمه از 60000 هزار کیلومتر ( رانندگی با شتابهای منفی و مثبت زیادو با دور بالای موتور – دنده مرده - ایستایی و عدم کارکرد خودرو بمدت طولانی - گذشت زمان زیاد حدود مثلا 3 سال از آخرین نصب – صدا دار شدن بلبرینگ تسمه سفت کن- روغن ریزی سر میل لنگ – تسمه نامرغوب – تسمه بیش از حد سفت ) تا 80000 هزار کیلومتر ( رانندگی ملایم و پیوسته و با دور موتور متوسط و گذشت زمان حدود 2 سال) متغییر میباشد . در صورتیکه از کیلومتر آخرین نصب و نوع کارکرد خودرو مطللع نمیباشید توصیه میشود مکانیک شما ، تسمه را بصورت گفته شده بازدید کند:
در روز روشن و پر نور کاپوت را تا آخرین درجه ی آن بالا بزند و سمت چپ موتور ( سمت شاگرد) در محلی که شیلنگهای رفت و برگشت بنزین به باک جفت هم قرار گرفته اند و بصورت قوس تقریبا نیم دایره میباشند، شیلنگها را از روی بست آنها بدون فشار دادن بیش از حد آزاد کرده و روپوش لاکی تسمه تایم که زیر شیلنگها قرار گرفته را با باز کردن دو پیچ نگهدارنده ی آن که یکی در بالا و دیگری در پائین است باز کند. ( پیچ پائینی آچار خوری سخت دارد بهمین علت مکانیک اینکار را بهتر است انجام دهد) خودرو را در دنده 5 گذاشته و آرام حرکت دهید و با عبور تسمه از مقابل شما آنرا از نظر فرسودگی و ترک خوردگی و نخ کش شدن و یا آسیب دیدگی و یا چرب بودن چک کند . در صورت وجود هر کدام از موارد گفته شده نیاز به تعویض تسمه توسط مکانیک خواهید داشت. 

تایم سوپاپ‌ها و تایم پاشش انژکتورها می‌تواند در دورهای بالا تغییر یابد، اما در نظر بسیاری از خوانندگان اصطلاح تایم بسیار غریب و نامفهوم است. تایم سوپاپ‌ها به معنی زمانی است که سوپاپ وظیفه خودش یعنی بازشدن یا بسته شدن را انجام می‌دهد. تایم انژکتور هم به زمانی گفته می‌شود که انژکتور سوخت را می‌پاشد. اما سوپاپ‌ها توسط عاملی به نام میل‌سوپاپ، حرکت می‌کنند.

DOHC به موتورهایی گفته می‌شود که دو میل سوپاپ در سر سیلندر دارند، یک میل سوپاپ برای سوپاپ‌های دود و یکی برای سوپاپ‌های هوا، اما میل سوپاپ‌ها از کجا نیرو می‌گیرند تا به چرخش درآیند و سوپاپ‌ها را نیز به حرکت درمی‌آورند؟ برای توضیح این سوال ابتدا باید گفت، منبع حرکت و نیروی اکثر اجزای مکانیکی موتور میل‌لنگ است. اما میل لنگ در قسمت پایینی موتور قرار داشته و میل سوپاپ‌ها در قسمت بالا و در سرسیلندر جای می‌گیرند.
چگونه نیرو از قسمت پایین به ناحیه بالایی و میل سوپاپ‌ها منتقل می‌شود؟ سرپولی میل لنگ یک چرخ دنده متصل شده که قابلیت قرار گرفتن یک تسمه دنده‌دار را دارد. میل سوپاپ‌ها نیز همین چرخ دنده را ‌دارند ولی با قطر بیشتر و سایز بزرگ‌تر. برای ارتباط بین این دو چرخ دنده، از یک تسمه دنده‌دار استفاده می‌شود که نیرو را از میل‌لنگ به میل‌سوپاپ‌ها منتقل می‌کند. این تسمه دنده‌دار انتخاب شده تا کوچک‌ترین خطا و هرزگردی به وجود نیاید.
در صورت بهم خوردن تایم موتور، سوپاپ‌ها در موقع معین باز یا بسته نمی‌شوند. این مساله باعث اختلال شدید در کار موتور و برخورد سوپاپ‌ها و کج‌شدن آنها و آسیب‌رسیدن به پیستون می‌شود.
در صورت رخ‌دادن چنین اتفاقی، آسیب بسیار شدیدی به موتور می‌رسد، ممکن است پیستون بشکند و سوپاپ‌ها از بین بروند. در این شرایط موتور به هیچ وجه روشن نمی‌شود و خودرو باید بکسل شود. چرخ دنده میل سوپاپ دو برابر چرخ دنده میل‌لنگ است.
یعنی اگر میل‌لنگ 180 درجه بچرخد، میل سوپاپ 90 درجه می‌چرخد. در موتورهای چهار زمانه‌ هر دو دور میل‌لنگ یک بادکار یا همان انفجار درون سیلندر رخ می‌دهد. به همین دلیل میل سوپاپ نصف میل‌لنگ دور می‌زند، تسمه تایم یا تسمه زمان‌بندی در تمام خودروها وجود ندارد و در برخی سیستم‌ها وظیفه این تسمه را زنجیر یا چرخ دنده انجام می‌دهد.
اما مزایای تسمه از سایر سیستم‌ها بیشتر است. به همین دلیل استفاده از آن شیوع بیشتری دارد. اما این قطعه هم، درست مثل سایر قطعات عمر مفیدی دارد. تسمه تایم باید در زمان معینی، یعنی هر 000/60 کیلومتر تعویض گردد.
برای جلوگیری از آسیب رسیدن به موتور، توصیه می‌شود در زمان معین تسمه تعویض گردد. این عمل، درمانی پیشگیرانه برای جلوگیری از آسیب‌های بعدی و شدید است. اما بعضی موارد پیش می‌آید که موتور از تایم خارج می‌شود وقتی موتور از تایم خارج می‌شود، بد کار می‌کند و یا اصلاً خاموش می‌ماند و روشن نمی‌شود. این عیب دلایل مختلفی دارد. تسمه از روی یک دنده جابه‌جا شده و یا رد کرده باشد، ممکن است تسمه پاره و یا شل شده باشد. در این حالت باید تسمه سفت ‌کن چک شود. برای حفظ تسمه و جلوگیری از خرابی آن باید نکاتی را رعایت کرد. در دورهای بالا و بحرانی نباید به مدت طولانی رانندگی کرد.  در سربالایی‌ها باید از دنده سنگین استفاده کرد تا از فشار آمدن روی موتور و تسمه جلوگیری شود. تسمه سفت‌کن را نیز نباید زیاد سفت کرد. همچنین رانندگی بدون تنش می‌تواند باعث حفظ این قطعه و پایین آمدن استهلاک موتور شود. در مجموع این قطعه در عین سادگی نقش بسیار مهمی در راه‌اندازی و کار موتور دارد.